มัดตราสัง สยบวิญญาณร้ายหรือกุศโลบายสำหรับคนเป็น

            หลายคนที่มีโอกาสได้ใกล้ชิดกับการเตรียมพิธีศพอาจมีคำถามในใจว่าทำไมสัปเหร่อถึงต้องทำการ “มัดตราสัง” ของศพ อย่างแน่นหนาก่อนที่จะนำศพบรรจุลงไปในโลงศพ!? ถ้าหากใครกำลังให้ความสนใจกับพิธีกรรมดังกล่าว รับรองว่าบทความในวันนี้จะมีข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับการมัดตราสังมาฝากแบบเจาะลึกกัน...

 

การมัดตราสังคืออะไร!?

            การตราสัง คือ “การมัดศพ” หรือการผูกเพื่อให้เป็นเปลาๆ ด้วยด้ายดิบ (ดอยใน) สันนิษฐานว่ามีรากศัพท์มากจากคำว่า “สังขาร” หรือ “สาง” ที่มีความหมายว่าผีหรือซากศพ ในขณะที่คำว่าดอยในมีความหมายว่าผูกหรือมัดอยู่ข้างใน

            การตราสัง ตามราชบัณฑิตยสถานสันนิษฐานว่า “เห็นจะเป็นประเพณีเก่าแก่สิบมาแต่โบราณ ดังกล่าวที่มีถุงในเรื่องลิลิตพระลอแห่งหนึ่งว่า “ธ ให้สามกษัตริย์ จัดสรรภูษา ตราสังทั้งสามองค์ ผจงโลงทองหนึ่งใหญ่ ใส่สามกษัตริย์แล้วไสร้”

           

ขั้นตอนในการมัดตราสัง

            วิธีการมัดตราสังศพ เป็นขั้นตอนสุดท้ายหลังการอาบน้ำศพ และแต่งตัวศพเป็นที่เรียบร้อยแล้ว โดยในหนังสือประเพณีทำศพ ฉบับหอสมุดแห่งชาติ ได้กำหนดเอาไว้ดังต่อไปนี้

            เมื่อได้จัดการแต่งตัวศพเรียบร้อยแล้ว ถ้าเป็นศพผู้ดี จะทำถุงผ้าขาวสวมศีรษะใบหนึ่ง สวมมือทั้งสองข้างหนึ่งอยู่ในรูปประนมถือกรวยดอกไม้ธูปเทียนใบหนึ่งและสวมเท้าอีกใบหนึ่ง จากนั้นเอาด้ายดิบ กล่าวคือ ด้ายที่ยังไม่ได้ฟอกสี เส้นขนาดนิ้วก้อย ทำเป็นบ่วงสวมคอบ่วงหนึ่ง มัดรอบหัวแม่มือและข้อมือทั้งสองข้างให้ติดกันอีกบ่วงหนึ่ง และรัดรอบหัวแม่เท้ากับข้อทั้งสองข้างให้ติดกันเป็นบ่วงหนึ่งเรียกว่า “ตราสัง” หรือ “ดอยใน” พร้อมกับทำการนำบ่วงมาคล้องทั้งหมด 3 แห่ง โดยปริศนาธรรมที่อธิบายว่าห่วงเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผูกรั้งทุกชีวิตให้เวียนว่ายตายเกิดอยู่วัฏสงสารหากต้องการที่จะหลุดพ้นต้องทำการละซึ่งทั้งสามบ่วงให้ได้เสียก่อน ราชบัณฑิตยสถานอธิบายว่า ในทางปริศนาธรรมก็จะได้ความว่า ห่วงทั้งสามนี้ย่อมผูกมัดสัตว์โลกให้จมอยู่ในห้วงแห่งวัฎสงสารไม่ให้หลุดพ้นไปได้ ต่อเมื่อตัดบ่วงนี้ให้ขาดจึงจะพ้นทุกข์ได้ โดนทั้งสามบ่วงจะมีหลักในการคล้องดังต่อไปนี้

 

บ่วงที่หนึ่ง : คล้องที่คอ

            สัปเหร่อนำบ่วงมาคล้องที่คอพร้อมท่องคาถา “ปุตโต คีว” หมายถึง ลูกเป็นห่วงผูกคอเป็นห่วงที่หนึ่ง

 

บ่วงที่สอง : คล้องที่หัวแม่มือทั้งสองข้าง

            โยงด้ายมากลางลำตัว ทำเป็นห่วงผูกนิ้วหัวแม่มือทั้งสองข้างของผู้ตายให้มืออยู่ในลักษณะของท่าพนมโดยที่จะมีดอกไม้ ธูปเทียนใส่ไว้ในมือ แล้วจึงรวบผูกมือไว้ที่กลางหน้าอก พร้อมกับท่องคาถา “ธน หตุเถ” หมายถึง ทรัพย์นับเป็นห่วงผูกมือ นับเป็นห่วงที่สอง

 

บ่วงที่สาม : คล้องที่นิ้วแม่เท้สและข้อเท้าทั้งสองข้าง

            สุดท้ายทำการโยงด้ายมาที่ปลายเท้า ทำเป็นห่วงผูกนิ้วแม่เท้าและขอเท้าทั้งสองข้างให้ติดกัน พร้อมท่องคาถา “ภริยา ปาเท” หมายถึง ภรรยานั้นนับเป็นห่วงผูกเท้าเป็นห่วงที่สาม

            เมื่อเสร็จแล้วจะทำการห่อศพด้วยผ้าขาวยาวสอบทบ ชายผ้าทั้งสองอยู่ทางศีรษะและขมวดเป็นปมก้นหอย และใช้ด้ายดิบขนาดนิ้วมือผูกจานเท้าขึ้นมาเป็นเปลาะๆ มารัดกับชายผ้าที่เป็นปมก้นหอยนั้นให้แน่น เหลือชายดิบไว้พอสมควรเพื่อเป็นสายยาวปล่อยออกมานอกโลงได้ แล้วยกศพที่มัดนั้นวางลงในลงให้นอนตะแคง

 

คาถาที่ใช้บริกรรมในขณะที่ทำการมัดตราสัง

            ในช่วงเวลาที่ทำการมัดตราสังทำบ่วงสวมคอ มือและท้า ผู้ตราสังจะท่องคาถาไปด้วยว่า “ปุตุโต คเว ธนปาเท ภริยาหตเถ” หรือ “ปุตโตคว ธนปาเท ภริยาหตเถ”

            คาถาในขณะที่ทำการมัดตราสัง มีความหมายตามโคลงโลกนิติว่า

            “มีบุตรบ่วงหนึ่งเกี้ยว        พันคอ

            ทรัพย์ผูกบาทคอล           หน่วงไว้

            ภรรยาเยี่ยงบ่วงหนอ        จัดรัด มือนา

            สวมบ่วงใครพ้นได้           จึงพ้นสงสาร”

 

วัตถุประสงค์ในการมัดตราสังทางศาสนา

            1.การปล่อยเชือกที่มักตราสังออกมานอกโลงศพ เพื่อทำการผูกผ้าโยงให้พระทำการสวดบังสุกุล เพื่อให้บุญเข้าถึงศพอย่างง่ายดายมากขึ้น

            2.การมัดตราสังเป็นการช่วยป้องกันภูตผีไม่ให้รังควาน การมัดตราสังแน่นหนาจะทำให้ผีไม่สามารถเดินมาได้

 

การมัดตราสังในวัฒนธรรมอื่นๆ

            ในบางประเทศก็มีประเพณีการมัดตราสังเช่นกัน เช่นในศาสนาอินเดีย และผู้ที่นับถือศาสนาฮินดูเมื่อทำพิธีศพก็จะทำการมัดหัวแม่มือของศพให้อยู่ในท่าพนมมือ และมัดหัวแม่เท้าศพให้แน่นหนา จากนั้นจึงทำการใช้ผ้าห่อมัดให้แน่นกระชับอีกครั้งและจะทำการตัดเชือกออกเมื่อทำการฝังหรือเผาเท่านั้น

 

บทสรุปส่งท้าย : การมัดตราสังภูมิปัญญาในการรักษาศพของคนโบราณ

            ในความเป็นจริงแล้ว ในสมัยก่อนยังไม่มีมีวิธีการรักษาสภาพศพที่ทันสมัยอย่างเช่นการใช้ฟอร์มาลีน หรือโรงเย็นเหมือนกับในปัจจุบัน ดังนั้น เพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้ศพที่พองขึ้นอืดดันโลงศพจนแตก จึงต้องทำการมัดตราสังและจัดให้ศพนอนตะแคงในโลงที่บุเอาไว้ด้วยผ้าเพื่อเป็นการช่วยซับน้ำเหลืองที่ไหลออกมาจากร่างกาย นอกจากนี้ยังเป็นปริศนาธรรมที่ช่วยย้ำเตือนคนเป็นที่มาร่วมพิธีศพว่า ยามที่ยังมีชีวิตอยู่ให้ใช้ชีวิตตามหลักธรรมคำสั่งสอนและประพฤติตัวตามพระธรรม เพื่อส่งผลให้มีธรรมม คุณธรรมและจริยธรรมในหัวใจเพื่อให้ได้พบเจอกับสิ่งที่ดีงามและความเจริญก้าวหน้าในชีวิตที่ดีมากขึ้นกว่าเดิม...

 

 

อ้างอิง:

การตราสัง

มัดตราสัง กับความหมายที่แอบแฝง